بررسی استانداردهای ملی و بین المللی مرتبط با شیرآلات صنعتی

در صنایع مختلف، شیرآلات صنعتی به  عنوان عناصر مهمی در سیستم های انتقال سیالات شناخته می شوند. انتخاب و بهره برداری از شیرآلاتی که با استانداردهای معتبر مطابقت دارند، نه  تنها ایمنی فرایند را افزایش می دهد بلکه بهره وری و طول عمر تجهیزات را نیز تضمین می کند. استانداردهای ملی و بین المللی با هدف تعیین مشخصات فنی، روش های آزمون، الزامات طراحی، جنس بدنه، دمای کاری، فشار مجاز و کیفیت ساخت شیرآلات تدوین می شوند تا یکپارچگی در تولید و مصرف تجهیزات صنعتی فراهم شود.

شناخت دقیق این استانداردها، برای مهندسان، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان صنعتی یک الزام ضروری محسوب می شود. از این جهت قصد داریم در ادامه به بررسی جامع انواع استانداردهای مرتبط با شیرآلات صنعتی، مزایای استفاده از آن ها و عوامل مهم در طراحی و تولید بپردازیم.

دسته بندی استانداردهای شیرآلات صنعتی

استانداردهای مربوط به شیرآلات صنعتی در چند گروه کلی قرار می گیرند. این دسته  بندی ها بر اساس حوزه کاربرد، نوع شیر و ویژگی های عملکردی انجام شده اند.

استانداردهای صنایع حساس و تخصصی

در صنایعی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، نیروگاه ها، صنایع غذایی و دارویی، استفاده از شیرآلاتی با استانداردهای بسیار دقیق و سخت گیرانه ضروری است. به عنوان مثال، در صنعت نفت و گاز، استانداردAPI  به خصوص نسخه های 6D  و 598، مواردی چون فشار مجاز، روش های آزمون نشتی، دوام در شرایط بحرانی و ایمنی عملکرد شیرها را مشخص می کند. در حوزه نیروگاهی نیز استانداردهای ASME B16  و ASME B31 برای خطوط لوله و اتصالات و قطعات تحت فشار کاربرد دارند.

این استانداردها توانایی تجهیزات در تحمل دمای بسیار بالا، فشار بخار و شرایط سخت عملیاتی را تضمین می کنند. همچنین، در صنایع بهداشتی مانند صنایع دارویی و غذایی، استانداردهایی نظیر  EHEDG و 3A  شرایطی را برای تمیزکاری آسان، جنس سطح داخلی و جلوگیری از رشد میکروبی در نظر می گیرند تا سلامت و کیفیت نهایی محصول حفظ شود.

استانداردهای فنی برای انواع خاص شیرآلات

بسیاری از استانداردها با تمرکز بر نوع خاصی از شیرآلات طراحی شده اند. برای مثال، API 6D به  صورت اختصاصی مشخصات فنی، الزامات طراحی، مراحل تست و نصب شیرهای توپی، دروازه ای و چک والو در خطوط انتقال را بیان می کند. همچنین، استاندارد BS EN 593  برای شیرهای پروانه ای و ISO 5208  برای تعیین روش های تست نشتی کاربرد دارند. بهره گیری از این استانداردها موجب می شود شیرآلات با دقت بالا، عملکرد تضمین  شده و قابلیت اطمینان تولید شوند.

استانداردهای عمومی طراحی و تولید شیرآلات

علاوه بر استانداردهای اختصاصی، برخی اسناد بین المللی نیز به عنوان مرجع عمومی در طراحی و کنترل کیفیت شیرآلات صنعتی شناخته می شوند. ISO 9001  یکی از شناخته  شده ترین استانداردها در زمینه مدیریت کیفیت در فرایند تولید است.

همچنین، استاندارد ANSI B16.34 مشخصات مربوط به کلاس فشار، ابعاد و نوع اتصال شیرآلات را مشخص می کند. در سطح اروپا، استاندارد EN 1074 شرایط فنی مورد نیاز برای شیرهای مورد استفاده در سیستم های آبرسانی را مشخص کرده است. رعایت این استانداردها پایه  و اساس طراحی محصولات تخصصی در صنایع حساس به شمار می آید.

استانداردهای ملی ایران و استانداردهای بین المللی

در کشور ایران، سازمان ملی استاندارد مسئول تدوین و انتشار استانداردهای مورد نیاز برای تولید شیرآلات صنعتی است. استانداردهایی مانندISIRI 3663  برای شیرهای کروی و ISIRI 18723 برای شیرهای توپی، نمونه هایی از اسناد فنی داخلی هستند که با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و نیازهای بومی تنظیم شده اند.

رعایت این استانداردها از سوی تولیدکنندگان داخلی باعث ارتقای کیفیت محصولات، افزایش ایمنی و امکان رقابت در بازارهای داخلی و منطقه ای می شود. در سطح جهانی نیز استانداردهایی مانند API، ISO، ASME، DIN، JIS  و BS به عنوان مراجع اصلی طراحی، آزمون و ساخت شیرآلات شناخته می شوند. هر یک از این مراجع، بر اساس ویژگی های خاص فنی و الزامات اجرایی، اسناد جامعی را برای استفاده در پروژه های بین المللی منتشر کرده اند.

مزایای استفاده از شیرآلات مطابق با استاندارد

استفاده از شیرآلاتی که مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی تولید شده اند، مزایای زیادی برای صنایع به همراه دارد. ایمنی فرآیندها با وجود تجهیزات استاندارد به شکل چشمگیری افزایش می یابد، چرا که این شیرآلات پیش از ورود به بازار، تحت آزمایش های دقیق عملکردی قرار می گیرند و عملکرد آن ها در شرایط بحرانی قابل اطمینان است.

از طرف دیگر، امکان تعویض قطعات و تعمیر در دوره های مختلف زمانی ساده تر انجام می شود، زیرا ابعاد، کلاس فشار و نوع اتصال مطابق با چارچوب های مشخص طراحی شده اند. بهره گیری از استانداردهای دقیق باعث کاهش هزینه های بلندمدت، افزایش عمر مفید تجهیزات و جلوگیری از خرابی های ناگهانی می شود؛ موضوعی که در صنایعی با فرآیندهای مستمر و حساس، اهمیت زیادی دارد.

عوامل مهم در استانداردسازی شیرآلات صنعتی

در تدوین استانداردهای مرتبط با شیرآلات صنعتی، عوامل متعددی نقش کلیدی دارند. یکی از این موارد، پوشش های سطحی است که مقاومت شیر در برابر خوردگی، سایش و رسوبات را افزایش می دهند. استاندارد ISO12944  الزامات پوشش دهی ضدخوردگی را به  طور کامل مشخص کرده و استفاده از پوشش هایی مانند اپوکسی، نیکل یا آلیاژهای مقاوم را برای محیط های خورنده توصیه می کند.

عامل دیگر، فشار کاری مجاز هر شیر است. این پارامتر بر اساس نوع سیال، شرایط محیطی و طراحی بدنه تعیین می شود. استاندارد ASME B16.34 محدوده مجاز فشار و دمای کاری را با توجه به جنس و ساختار شیر مشخص می نماید. همچنین روش های آزمون نیز در استانداردهایی مانند API 598  و ISO 5208  به طور دقیق توضیح داده شده اند. این آزمون ها شامل تست نشتی، تست هیدرواستاتیک، آزمون باز و بسته شدن و بررسی دوام شیر در طول زمان هستند.

جنس مواد هم در استانداردها جایگاه ویژه ای دارد. با توجه به نوع سیال و شرایط عملیاتی، مواد مختلفی همچون فولاد ضدزنگ، فولاد کربنی، برنز، چدن داکتیل یا آلیاژهای خاص برای ساخت شیرآلات به کار می روند. استانداردهایی نظیرASTM A216  و ASTM A351  برای انتخاب دقیق مواد اولیه مورد استفاده قرار می گیرند.

ابعاد نیز نقش مهمی در استانداردسازی دارند. استانداردهایی مانند DIN 3202، ISO 5752 و ASME B16.10  اطلاعات دقیقی در مورد فاصله سوراخ ها، اندازه فلنج، قطر دهانه و سایر مشخصات ابعادی ارائه می دهند تا شیرآلات به راحتی در خطوط لوله قرار بگیرند یا جایگزین شوند. به غیر از این موارد؛ محدوده دمایی که شیرآلات باید در آن عملکرد مطلوبی داشته باشند نیز در استانداردهایی نظیر ASME B31.1  و ISO 7005  کامل مشخص شده اند. این اطلاعات به ویژه در صنایعی مانند فولاد، پتروشیمی و نیروگاهی اهمیت زیادی دارند.

جمع بندی

استانداردهای ملی و بین   المللی نقشی بسیار مهم در تولید، انتخاب و به کارگیری شیرآلات صنعتی دارند. شناخت دقیق این استانداردها به مهندسان و صنعتگران کمک می کند تا محصولاتی ایمن، بادوام و با قابلیت عملکرد بالا در شرایط متنوع انتخاب کنند. هر یک از استانداردهای تخصصی، عمومی یا مخصوص صنایع خاص، مجموعه ای از الزامات فنی را در بر می گیرند که تضمین  کننده کیفیت نهایی محصول هستند.

سایت تجهیزات صنعتی پاسارگاد آرون با عرضه شیرآلات مطابق با استانداردهای به روز بین المللی و ملی، بستری مطمئن برای صنایع مختلف فراهم کرده است. با بهره گیری از محصولات این مجموعه، می توانید از کیفیت، عملکرد و ایمنی تجهیزات صنعتی خود اطمینان کامل داشته باشید.